اظهارنامه مالیاتی و مراحل ثبت آن: راهکارها و نکات کلیدی برای اشخاص حقیقی و حقوقی

1. اظهارنامه مالیاتی چیست؟

اظهارنامه مالیاتی گزارشی است که افراد یا شرکت‌ها به سازمان مالیاتی ارسال می‌کنند تا درآمد، هزینه‌ها،  هرگونه معافیت یا کسرهای مالیاتی  خود را اعلام کنند. این سند برای محاسبه میزان مالیات قابل پرداخت بر اساس قوانین مالیاتی استفاده می‌شود. ارسال به موقع اظهارنامه برای بسیار حائز اهمیت بوده و عدم ارسال یا ارسال اشتباه اظهارنامه ممکن است منجر به جریمه یا پیگیری‌های قانونی از سوی سازمان مالیاتی شود.

2. تفاوت اظهارنامه مالیاتی با سایر اسناد مالی

تفاوت اصلی اظهارنامه مالیاتی با سایر اسناد مالی در این است که اظهارنامه مالیاتی به‌طور خاص برای محاسبه و گزارش مالیات به سازمان امور مالیاتی ارسال می‌شود، این در حالی است که سایر اسناد مالی مثل صورت‌های مالی (ترازنامه، صورت سود و زیان) بیشتر برای ارزیابی عملکرد مالی شرکت‌ها و تصمیم‌گیری‌های مدیریتی، یا گزارش به سهامداران و بانک‌ها استفاده می‌شود.

هدف از اظهارنامه مالیاتی برای محاسبه مالیات و رعایت قوانین مالیاتی ارسال می‌شود، در حالی که اسناد مالی معمولاً برای تحلیل عملکرد مالی، جذب سرمایه‌گذاران، یا دریافت وام استفاده می‌شوند. همچنین محتوای اظهارنامه مالیاتی شامل اطلاعاتی است که مستقیماً به محاسبه مالیات ارتباط دارد، مثل درآمدها، هزینه‌ها و معافیت‌ها، اما دیگر اسناد مالی، عمومی‌تر بوده و به تمامی جزئیات مالی یک کسب‌وکار می‌پردازند.

3. چه کسانی باید اظهارنامه مالیاتی ارسال کنند؟

به طور کلی، همه اشخاص (اعم از حقیقی و حقوقی)، که مشمول پرداخت مالیات به دولت هستند، می‌بایست اظهارنامه مالیاتی خود را برای سامانه اظهارنامه مالیاتی ارسال کنند.

تمام اشخاص حقیقی و حقوقی که در ایران فعالیت می کنند و مشمول معافیت از مالیات نیستند باید اظهارنامه مالیاتی خود را تنظیم و ارسال کنند.

همه اشخاص حقیقی و حقوقی ایرانی که در خارج از ایران مشغول به فعالیت تجاری و اقتصادی هستند و همچنین اشخاص حقیقی و حقوقی که محل اقامت شان خارج از کشور است اما درآمدشان از داخل ایران تامین می شود، مشمول این قانون می‌شوند.

علاوه بر آن، اتباع غیر ایرانی حقیقی یا حقوقی که در ایران کسب و کار داشته و دارای درآمد هستند، بایستی مالیات تعیین شده را پرداخت کنند.

4. انواع اظهارنامه مالیاتی برای اعلام درآمد

• اظهارنامه مالیاتی اشخاص حقیقی: افراد حقیقی (مثل صاحبان کسب‌وکارهای فردی) که درآمدهای خود را از شغل یا فعالیت‌های مختلف کسب می‌کنند.
• اظهارنامه مالیاتی اشخاص حقوقی: شرکت‌ها و نهادهای حقوقی که به‌عنوان یک واحد تجاری مستقل فعالیت می‌کنند.
• اظهارنامه مالیاتی مالیات بر ارزش افزوده: محاسبه و گزارش مالیات بر ارزش افزوده که از کسب‌وکارها و تولیدکنندگان جمع‌آوری می‌شود.
• اظهارنامه مالیاتی درآمد مشاغل: مشاغل آزاد مانند پزشکان، وکلا، مهندسان و دیگر حرفه‌های آزاد که درآمد خود را گزارش می‌دهند.
• اظهارنامه مالیاتی اجاره املاک: افرادی که درآمد خود را از اجاره املاک (مسکونی، تجاری، صنعتی) به‌دست می‌آورند و باید مالیات مربوط به اجاره را پرداخت کنند.
• اظهارنامه مالیاتی مالیات بر حقوق: کارفرمایانی که موظف به گزارش حقوق و دستمزد پرداختی به کارکنان خود هستند و مالیات بر حقوق آنها را محاسبه و پرداخت می‌کنند.
• اظهارنامه مالیاتی مالیات بر ارث: افرادی که ارث دریافت می‌کنند و باید مالیات بر ارث را طبق قوانین پرداخت کنند.
• اظهارنامه مالیاتی مالیات بر نقل و انتقال املاک: نقل و انتقال املاک (خرید و فروش) که مشمول مالیات بر نقل و انتقال می‌شوند.
• اظهارنامه مالیاتی نذر و کمک‌های خیریه: افرادی که به نهادهای خیریه یا مذهبی کمک مالی کرده‌اند و قصد دارند از معافیت‌های مالیاتی برای نذورات خود بهره‌مند شوند.
• اظهارنامه مالیاتی مالیات بر درآمد مشاغل کشاورزی: کشاورزان و فعالان بخش کشاورزی که درآمد خود را از فعالیت‌های کشاورزی کسب می‌کنند و مشمول مالیات بر درآمد مشاغل کشاورزی هستند.

5. چگونه اظهارنامه مالیاتی تنظیم کنیم؟

ابتدا اشخاص، اعم از حقیقی و حقوقی بایستی اطلاعات کاملی از میزان درآمد حاصل شده و هزینه‌ها و مخارج و همچنین دارایی‌ها، بدهی‌ها، معافیت‌ها و کسرهای مالیاتی، مانند بیمه، کمک‌های خیریه و نذورات خود آماده کنند.

سپس به سامانه مؤدیان مالیاتی یا سایت eTax مراجعه کرده و باتوجه به نوع اظهارنامه خود، فرم مرتبط را انتخاب کرده و تکمیل نمایید. در ادامه نوع اظهارنامه هخود را انتخاب کرده و همچنین اطلاعات مالی را تکمیل کنند.

پس از  بررسی و تایید، سامانه به طور خودکار، میزان مالیات قابل پرداخت را تعیین کرده و به شما اعلام می‌کند.

در انتها شما می‌توانید با ارسال اظهارنامه خود، اقدام به پرداخت مالیات خود کنید.

6. سامانه اظهارنامه مالیاتی چیست؟

سامانه اظهارنامه مالیاتی یک بستر آنلاین است که توسط سازمان امور مالیاتی برای ارسال اظهارنامه‌های مالیاتی طراحی شده است. این سامانه به افراد حقیقی و حقوقی اجازه می‌دهد تا اطلاعات مالی خود را وارد کرده و مالیات‌های خود را محاسبه و پرداخت کنند. کاربران از طریق این سامانه می‌توانند اظهارنامه‌های مختلفی مثل مالیات بر درآمد، مالیات بر ارزش افزوده، مالیات بر نقل و انتقال املاک و… را تکمیل کنند. پس از ارسال اظهارنامه، کدرهگیری به فرد یا شرکت داده می‌شود که نشان‌دهنده ثبت موفق اظهارنامه است. این سامانه فرآیند ارسال و پیگیری اظهارنامه‌ها را سریع‌تر، دقیق‌تر و بدون نیاز به مراجعه حضوری انجام می‌دهد. استفاده از سامانه همچنین به کاهش خطاهای انسانی و هزینه‌های مرتبط کمک می‌کند.

7. مدارک لازم برای اظهارنامه مالیاتی

مدارک لازم برای اظهارنامه مالیاتی اشخاص حقیقی

• مدارک هویتی (اطلاعات کارت ملی و اطلاعاتی مانند نام کاربری، رمز عبور، کد رهگیری)
• اطلاعات مکانی (محل فعالیت، اجاری یا شخصی و …)
• مجوزهای فعالیت اقتصادی (جواز کسب، موضوع فعالیت)
• اطلاعات مربوط به شرکا
• اطلاعات اموال و دارایی‌های مربوط به فعالیت شغلی
• اطلاعات حساب‌های بانکی مربوط به فعالیت شغلی (حساب‌های تجاری، میزان گردش حساب، دستگاه پوز و …)
• درآمد مشمول مالیات، بخشودگی‌های مالیاتی، معافیت‌های قانونی و مالیات متعلق
• موجودی مواد و کالا در اول و پایان دوره
• ترازنامه
• صورت درآمد و هزینه (اطلاعات خرید و فروش کالا و خدمات و هزینه‌های مربوط)
• واردات و صادرات کالاها و خدمات (در صورت وجود)
• صورتحساب سود و زیان

مدارک لازم برای اظهارنامه مالیاتی اشخاص حقوقی

• اطلاعات اقتصادی و هویتی (کد اقتصادی، کد رهگیری ثبت نام، شناسه ملی)
• تراز مالی کل و معین
• لیست درآمدها و هزینه‌ها
• گزارش عملکرد دارایی
• لیست درآمدهای مشمول مالیات به تفکیک
• اطلاعات مربوط به پرداخت حق تمبر
• ریز اطلاعات تعدیل سنوات
• اطلاعات حقوقی شرکت
• لیست گردش موجودی
• اطلاعات مربوط به حسابداران، کارمندان و واحد مالیاتی شرکت
• لیست کدهای رهگیری اظهارنامه‌های فصلی
• اطلاعات دفاتر حقوقی شرکت و تاریخ ثبت
• اطلاعات ملک استیجاری
• اطلاعات مالی دریافتی و پرداختی ارزی
• اطلاعات شرکت‌های طرف قرارداد
• اطلاعات خرید و فروش کالا
• حساب‌های مالی پرداخت شده
• لیست سهامداران و میزان سهم الشرکه
• لیست گردش کامل حساب‌های مالی شرکت

نتیجه گیری

اظهارنامه مالیاتی ابزاری ضروری برای اعلام درآمد و هزینه‌ها به سازمان مالیاتی است که به محاسبه صحیح مالیات کمک می‌کند. ارسال به موقع و دقیق اظهارنامه مالیاتی از بروز جریمه‌ها و مشکلات قانونی جلوگیری می‌کند. تمامی اشخاص حقیقی و حقوقی مشمول مالیات باید این فرآیند را انجام دهند. استفاده از سامانه‌های آنلاین اظهارنامه مالیاتی نیز فرآیند ارسال و پرداخت را تسهیل می‌کند و به دقت اطلاعات کمک می‌کند.