قوانین مالیاتی بهعنوان یکی از مهمترین ابزارهای اقتصادی نقش بسزایی در تأمین منابع مالی دولت و توزیع عادلانه درآمدها ایفا میکنند.
فصل مالیات بر درآمد مشاغل از قانون مالیاتهای مستقیم و مالیات بر درآمد به تعهدات، معافیتها و الزامات مالیاتی افراد حقیقی شاغل میپردازد. در این مقاله، برخی از مواد قانونی این فصل بررسی و تحلیل میشود.
مادههای 93 تا 104 قانون مالیاتهای مستقیم، به مالیات بر درآمد مشاغل اشاره دارد که باتوجه به آن مطلب پیشرو نوشته شده است.
مشمولین مالیات بر درآمد مشاغل
درآمد افراد حقیقی که از طریق اشتغال به مشاغل یا دیگر فعالیتهای غیرمشمول فصلهای دیگر این قانون کسب میشود، پس از کسر معافیتهای مقرر، مشمول مالیات بر درآمد مشاغل است.
این ماده شفافیت در دستهبندی درآمدها را بهعنوان یک اصل کلیدی مطرح میکند. برای مثال، درآمدهای ناشی از فعالیتهای مضاربهای که عامل یا صاحب سرمایه شخص حقیقی باشند، تابع مقررات این فصل خواهند بود.
نحوه محاسبه و مستندسازی درآمد مشمول مالیات
درآمد مشمول مالیات شامل مجموع فروش کالا و خدمات بهعلاوه سایر درآمدهای غیرمشمول دیگر فصلهای مالیاتی است.
این درآمدها پس از کسر هزینهها و استهلاکات قابلقبول تعیین میشوند. در ادامه، ماده ۹۵ صاحبان مشاغل را مکلف به نگهداری دفاتر و اسناد مالی میکند که باید طبق اصول قانون تجارت تنظیم شوند.
این الزام، شفافیت مالی را تقویت میکند و امکان رسیدگی دقیق به اظهارنامههای مالیاتی را برای سازمان امور مالیاتی فراهم میآورد.
از سوی دیگر، آییننامه اجرایی این ماده که توسط سازمان امور مالیاتی تدوین میشود، به تعیین نوع دفاتر و اسناد لازم برای مشاغل مختلف میپردازد.
اظهارنامه مالیاتی مالیات بر درآمد مشاغل
بر اساس ماده ۹۷، درآمد مشمول مالیات اشخاص حقیقی عمدتاً بر اساس اظهارنامه مالیاتی ارائهشده محاسبه میشود، مشروط بر اینکه این اظهارنامه مطابق مقررات تنظیم شده و مورد پذیرش قرار گیرد.
این رویکرد نشاندهنده اعتماد به مودیان مالیاتی است، اما در صورت عدم ارائه اظهارنامه یا عدم رعایت مهلت قانونی، سازمان امور مالیاتی مجاز به تهیه اظهارنامه برآوردی است.
ماده ۱۰۰ نیز بر تعهد مودیان به تسلیم اظهارنامه مالیاتی سالانه تأکید میکند و در تبصره آن، سازمان امور مالیاتی مجاز است برای گروههای خاصی از مشاغل مالیات مقطوع تعیین کند، مشروط بر اینکه فروش کالا و خدمات آنها از حد مشخصی تجاوز نکند.
معافیتها و نرخهای مالیاتی
ماده ۱۰۱ به معافیت سالانه مودیان اشاره دارد که در صورتی قابل اعمال است که اظهارنامه مالیاتی در موعد مقرر تسلیم شود. این ماده نشان میدهد که قانونگذار برای تشویق به ارائه اظهارنامه بهموقع و ایجاد عدالت مالیاتی، تسهیلاتی را در نظر گرفته است.
علاوه بر این، مشارکتهای مدنی نیز در این ماده مورد توجه قرار گرفته و معافیت به طور مساوی میان شرکا تقسیم میشود. حتی در صورت فوت شریک، وراث میتوانند از معافیت سهم متوفی بهرهمند شوند.
تعهدات خاص در مضاربه و وکالت
ماده ۱۰۲ و ماده ۱۰۳ به درآمدهای خاصی مانند مضاربه و حقالوکاله میپردازند. عامل در مضاربه ملزم به کسر مالیات از سهم صاحب سرمایه و پرداخت آن بهعنوان علیالحساب مالیاتی است، مگر در صورتی که صاحب سرمایه بانک باشد.
در وکالت نیز تمبر مالیاتی بهعنوان تضمینی برای شفافیت مالیاتی وکلا عمل میکند. عدم رعایت این تعهدات میتواند اعتبار وکالتنامهها را تحت تأثیر قرار دهد.
سامانه مودیان مالیاتی
سامانه مؤدیان مالیاتی بهعنوان یکی از اصلیترین ابزارهای دیجیتال برای مدیریت و نظارت بر امور مالیاتی، نقش کلیدی در اجرای قوانین مرتبط با مالیات بر درآمد مشاغل دارد.
این سامانه، بستری امن و شفاف برای ثبت اطلاعات مالیاتی، ارسال اظهارنامهها، و نظارت بر عملکرد مودیان فراهم میآورد.
مزایای استفاده از سامانه مؤدیان مالیاتی:
- ثبت اطلاعات دقیق: صاحبان مشاغل میتوانند درآمدها، هزینهها و سایر اطلاعات مالیاتی خود را بهصورت مستقیم در سامانه ثبت کنند.
- پیگیری سریع: امکان دسترسی به سوابق مالیاتی و مشاهده وضعیت اظهارنامهها در هر زمان.
- پیشگیری از خطا: کاهش احتمال اشتباهات انسانی از طریق استفاده از ابزارهای دیجیتال.
- افزایش سرعت رسیدگی: تسهیل فرآیند بررسی اظهارنامهها و تطابق آنها با قوانین.
سامانه مؤدیان مالیاتی ابزاری ضروری برای کسبوکارها است تا بتوانند الزامات قانونی مرتبط با مالیات بر درآمد مشاغل را به بهترین شکل ممکن انجام دهند و از تسهیلات و معافیتهای قانونی بهرهمند شوند.
نتیجهگیری
قوانین مالیاتی مرتبط با درآمد مشاغل، نقش مؤثری در ایجاد انضباط مالی و تسهیل فرآیندهای مالیاتی ایفا میکنند. استفاده از سامانه مودیان مالیاتی، نهتنها بستری مناسب برای مدیریت بهتر تعهدات مالیاتی فراهم میکند، بلکه زمینهساز کاهش خطاهای انسانی و افزایش دقت در ارائه اظهارنامهها میشود.
با درک کامل از مفاد قانونی، مشمولین میتوانند از معافیتها و تسهیلات در نظر گرفتهشده بهرهمند شده و از عواقب ناشی از عدم رعایت الزامات جلوگیری کنند. بهرهگیری از فناوری و رعایت مهلتهای قانونی، مسیر تحقق عدالت مالیاتی و کاهش فرارهای مالیاتی را هموار میسازد.
